پامپ و دامپ در بازار رمزارزها؛ فریب‌کاری جدید یا تکرار فریب‌های قدیمی؟
کلاهبرداری پامپ و دامپ با ایجاد هیجان مصنوعی در بازار رمزارزها، سرمایه‌گذاران ناآگاه را گرفتار سقوط ناگهانی قیمت توکن‌های بی‌ارزش می‌کند.
به نقل از کوین‌ادیشن، طرح پامپ و دامپ (Pump-and-Dump) نوعی کلاهبرداری در بازار رمزارزهاست که در آن
کلاهبرداران با دستکاری قیمت یک رمزارز کم‌ارزش، سرمایه‌گذاران ناآگاه را فریب می‌دهند. این طرح شامل خرید حجم زیادی
از یک توکن با نقدینگی پایین، ایجاد هیجان مصنوعی برای افزایش قیمت (پامپ)، و سپس فروش سریع آن توسط
کلاهبرداران (دامپ) است که منجر به سقوط شدید قیمت و ضرر سرمایه‌گذاران می‌شود. این روش، که در بازار سهام نیز
سابقه دارد، در بازار رمزارزها به دلیل کمبود نظارت و نقدینگی پایین برخی توکن‌ها رایج‌تر است.
چگونه طرح پامپ و دامپ کار می‌کند؟
۱. انتخاب توکن: کلاهبرداران معمولاً توکن‌های با ارزش بازار پایین (Microcap) و نقدینگی کم را هدف قرار می‌دهند، زیرا
دستکاری قیمت آن‌ها آسان‌تر است.
۲. ایجاد هیجان (پامپ): با استفاده از شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام، دیسکورد یا ایکس، کلاهبرداران اخبار جعلی یا
اطلاعات گمراه‌کننده منتشر می‌کنند تا تقاضا را افزایش دهند. اینفلوئنسرها یا حساب‌های جعلی نیز ممکن است برای تبلیغ
توکن استخدام شوند.
۳. افزایش قیمت: با ورود سرمایه‌گذاران ناآگاه که از ترس جا ماندن (FOMO) خرید می‌کنند، قیمت توکن به‌طور مصنوعی بالا
می‌رود.
۴. فروش (دامپ): کلاهبرداران توکن‌های خود را در اوج قیمت می‌فروشند، که باعث سقوط سریع قیمت می‌شود و
سرمایه‌گذاران دیگر با دارایی‌های بی‌ارزش باقی می‌مانند.
برای مثال، در سال ۲۰۱۸، توکن Verge (XVG) با هماهنگی یک گروه تلگرامی با بیش از ۱۰۰,۰۰۰ عضو، شاهد افزایش
شدید قیمت و سپس سقوط آن بود.
نشانه‌های هشداردهنده پامپ و دامپ
افزایش ناگهانی قیمت: جهش قیمت بدون اخبار یا پیشرفت‌های واقعی در پروژه، نشانه‌ای از دستکاری است.
هیجان بیش‌ازحد در شبکه‌های اجتماعی: تبلیغ گسترده توکن توسط حساب‌های ناشناس یا اینفلوئنسرها، به‌ویژه با وعده
سودهای کلان، مشکوک است.
نقدینگی پایین: توکن‌هایی با حجم معاملات کم بیشتر در معرض دستکاری هستند.
عدم شفافیت تیم پروژه: اگر اطلاعات تیم توسعه‌دهنده مبهم یا غیرقابل‌تأیید باشد، باید احتیاط کرد.
فشار برای خرید سریع: ایجاد حس فوریت با شعارهایی مانند «فرصت را از دست ندهید» از تاکتیک‌های رایج است.
چگونه از کلاهبرداری پامپ و دامپ جلوگیری کنیم؟
تحقیق جامع (DYOR): قبل از سرمایه‌گذاری، وایت‌پیپر پروژه، تیم توسعه‌دهنده و اهداف آن را بررسی کنید. از منابع معتبر
مانند وب‌سایت رسمی پروژه یا صرافی‌های شناخته‌شده استفاده کنید.
اجتناب از هیجانات شبکه‌های اجتماعی: به تبلیغات گسترده در ایکس، تلگرام یا دیسکورد اعتماد نکنید.
استفاده از صرافی‌های معتبر: صرافی‌هایی مانند Binance یا Kraken معمولاً توکن‌های با نقدینگی پایین و مشکوک را
لیست نمی‌کنند.
تنوع‌بخشی به سرمایه‌گذاری: با پخش سرمایه در چندین دارایی، ریسک ضرر را کاهش دهید.
تنظیم حد ضرر (Stop-Loss): برای محدود کردن ضرر در صورت سقوط ناگهانی قیمت، از ابزارهای مدیریت ریسک استفاده
کنید.
مشکوک بودن به وعده‌های سود تضمینی: هیچ سرمایه‌گذاری بدون ریسک نیست، و وعده‌های سود سریع معمولاً نشانه
کلاهبرداری است.
وضعیت قانونی و چالش‌ها
طرح‌های پامپ و دامپ در بسیاری از کشورها، مانند آمریکا، غیرقانونی هستند و نهادهایی مانند کمیسیون بورس و اوراق
بهادار (SEC) و کمیسیون معاملات آتی کالاها (CFTC) این فعالیت‌ها را پیگیری می‌کنند. با این حال، ماهیت غیرمتمرکز
رمزارزها و ناشناس بودن تراکنش‌ها، ردیابی و مجازات کلاهبرداران را دشوار می‌کند. در ایران، به دلیل محدودیت‌های قانونی
و تحریم‌ها، سرمایه‌گذاران باید با احتیاط بیشتری عمل کنند و از صرافی‌های بین‌المللی معتبر استفاده کنند.
ملاحظات در ایران
در ایران، سرمایه‌گذاری در رمزارزها با چالش‌هایی مانند محدودیت‌های قانونی، تحریم‌ها و ریسک‌های امنیتی همراه است. برای کاهش ریسک:
از کیف‌پول‌های امن مانند Tangem یا Ledger استفاده کنید.
از صرافی‌های معتبر بین‌المللی که KYC (احراز هویت) قوی دارند، بهره ببرید.
از سرمایه‌گذاری مبالغی که توانایی از دست دادن آن‌ها را ندارید، خودداری کنید.
سؤالات متداول
۱. چگونه پامپ و دامپ را تشخیص دهیم؟
جهش ناگهانی قیمت بدون دلیل، هیجان زیاد در شبکه‌های اجتماعی و نقدینگی پایین توکن از نشانه‌های اصلی هستند.
۲. آیا می‌توان از پامپ و دامپ سود برد؟
ممکن است با زمان‌بندی دقیق سودی کسب شود، اما ریسک بالا و غیرقانونی بودن آن در بسیاری از کشورها، آن را خطرناک می‌کند.
۳. چگونه از دارایی‌های خود محافظت کنیم؟
تحقیق جامع، استفاده از صرافی‌های معتبر و اجتناب از تصمیم‌گیری‌های احساسی بهترین راه‌های حفاظت هستند.
جمع‌بندی
طرح‌های پامپ و دامپ با سوءاستفاده از هیجانات و ناآگاهی سرمایه‌گذاران، ضررهای سنگینی به بار می‌آورند. با تحقیق دقیق، اجتناب از هیجانات شبکه‌های اجتماعی و استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک، می‌توانید از این کلاهبرداری‌ها دوری کنید. در ایران، سرمایه‌گذاران باید با احتیاط بیشتری عمل کنند و از پلتفرم‌های امن و معتبر استفاده کنند تا در دام این طرح‌ها نیفتند.
